Kerstmis

Kerstmis. De dagen van het kerstdiner, het hele land door rijden naar de familie(s) toe of de tijd van de wintersport. Het zijn een paar dagen vrije tijd die worden opgevuld met sociale activiteiten. Mensen hangen een kerstkrans op, zetten een kerstboom in de woonkamer en gaan uitgebreid koken, iedereen doet zijn best om het gezellig te maken.

Officieel is Kerstmis nog steeds een religieus feest. Toch vieren weinigen primair dat op Kerstavond het kindje Jezus geboren werd.Steeds minder mensen weten het.

De kerken lopen leeg. In landen zoals Nederland is dit een bekend verschijnsel. Er zijn een aantal simpele verklaringen voor te geven.

-     Vroeger was het geloof een sociaal groepsproces. Door de globalisering heeft de kerk haar functie als lokaal ontmoetingspunt verloren. Het internet en andere decentrale netwerken bieden sociaal samenzijn zonder in de kerk te hoeven zitten.

-     Door dezelfde globalisering zijn de mogelijkheden voor de Westerse mens de afgelopen decennia enorm toegenomen. Het keuzepalet aan activiteiten te kiezen is enorm, helaas is de tijd nooit meegegroeid. Daarom kiezen mensen de leukste dingen uit, en in een kerk zitten op zondagochtend hoort daar meestal niet bij.

-     Ook het kapitalisme heeft een negatieve invloed op het geloof. God wordt ondergeschikt gemaakt aan geld, kwestie van prioriteiten stellen.

-     We leren steeds meer over het ontstaan van de wereld, en dit is meestal in strijd met (het Oude Testament van) de Bijbel. Bepaalde geloofsrichtingen staan een vrije interpretatie van het Geschreven Woord toe, maar het brengt voor veel mensen twijfel over de waarde van de Bijbel.

-     Het geloof heeft de afgelopen jaren een steeds slechter imago gekregen. In de geschiedenis werd bijvoorbeeld het Christendom in veel landen dwingend opgelegd, met massamoorden tot gevolg. De laatste jaren staat vooral de Katholieke kerk onder druk wegens grootschalige onzedelijke praktijken. Over het moslimfundamentalisme hoef ik het helemaal niet te hebben. Daarbij wordt kerkbezoek om bovenstaande redenen steeds meer als tijdverspilling gezien.

Het leeglopen van de kerken lijkt me een niet te stoppen proces. Aan de ene kant is daar niet veel mis mee, de mens evolueert nu eenmaal. Aan de andere kant zijn er twee aspecten van het geloof die men niet uit het oog moet verliezen.

-     De meeste geloven schrijven een aantal gedragsnormen voor. Zo predikte Jezus naastenliefde en vergevingsgezindheid. Dat laatste link ik graag aan verdraagzaamheid en inbeeldingsvermogen. Dit zijn sociale omgangsvormen die onmisbaar zijn in deze tijden. Het ontbreken hiervan laat de mensen van elkaar vervreemden en dit gaat niet vredig samen met globalisering.

-     Het geloof probeert ook de mensen te inspireren of ze zelf na te laten denken over zaken. Die prikkels krijgen we steeds minder door de vooruitgang. Het wordt de mens steeds gemakkelijker gemaakt en we worden geestelijk niet meer aangespoord. Lekker lui. We geloven het wel.

Spiritualiteit lijkt deze laatste twee zaken overigens wel te borgen. Is dat misschien waarom zaken als mindfulness, yoga en meditatie steeds populairder worden?